Prof. Dr. İdris ŞAHİN TUS yazıları
Temel Mikrobiyoloji ve Bakteriyoloji Sorularına Yaklaşımda Temel İpuçları
Mikrobiyoloji sürekli güncellenen ve yeni sorularla karşımıza çıkan bir bilim dalıdır. Her geçen yıl öğrencilerin boyunu aşan sorularla karşımıza çıkmaktadır. Klasik olan konular nedir ve yeni soruların trendi nereye doğru? İşte, özellikle bu yazıda temel Mikrobiyoloji ve bakteriyolojinin sorularını çözmede dikkat edilmesi gereken ipuçları analiz edilmektedir. Daha sonraki yazılarda diğer konulara da yöneleceğiz.
Temel Mikrobiyoloji son yıllarda 3 soru ile karşımıza çıkmaktadır. Sorulardan birisi bakterilerin duvar yapısı (5 soru /10 yıl), bakterilerin kapsül (4 soru /10 yıl) ve ekzotoksin (10 soru /10 yıl) gibi virulans faktörlerinden gelmektedir. Oldukça klasik ve değişime en kapalı sorumuz olması bizim için bir şans. Temel Mikrobiyoloji’nin ikinci sorusu ise genellikle antibiyotik ve aşılardan gelmektedir. Antibiyotiklerin 5 ana etki mekanizmasından özellikle bakteri duvar sentezi inhibisyonu 10 yılda 5 soru; DNA ve RNA sentezi inhibisyonundan ise 4 soru; metisilin direncinden 2, GSBL direncinden 1 soru gelmesi dikkat çekicidir. Ayrıca aşılardan ise 10 yılda en az 10 soru geldi. Canlı atenue aşı ve inaktive aşıların farklarını bilen; canlı atenue aşı ve inaktive aşıları bilen bir öğrenci tüm soruları yapabilirdi. Temel Mikrobiyoloji’de daha az sıklıkla sorulan konular metabolizma ve bakteri genetiğidir (6/10 yıl).
Bakteriyolojiden her TUS sınavında 5-6 soru sorulmaktadır. Bizi en az şaşırtan soru türü olduğunu söyleyebilirim. Genelikle temel olgu soruları, bakteri identifikasyonunda kullanılan temel testler karşımıza çıkmaktadır. Sorular genellikle olgu formatında karşımıza gelmektedir. Olgularda soruyu cevaplayan asıl unsur bakterinin Mikrobiyolojik özellikleridir. Stafilokok ve Streptokoklarda katalaz, koagulaz, hemoliz, basitrasin, optokin ve tuz testlerinin bilinmesi soruyu cevaplamada yeterlidir.
Neisseria türlerinde (meningokok ve gonokok) bakterinin gram negatif diplokok morfolojisinde boyanması ve meningokokun kapsülünü, gonokok’un pili ve LOS’unu bilmek yeterlidir(5 soru /10 yıl).
Gram pozitif çomaklardan Bacillus anthracis spor ve kapsülü nedeniyle 4 kere soruldu. Ödemli yarada kapsüllü gram pozitif çomak kavramını bilenler şarbon sorularını kolaylıkla cevaplayabilmektedir.
Listeria monositogenes sadece bir cümle ile sorulmaktadır. İşte o cümle ”Yenidoğan bebekler ve immünsuprese hastalarda meningoensefalite neden olan, oda ısısında hareketli gram pozitif çomak”.
Clostridium türlerinde C.difficile hep antibiyotik ishali etkeni olması ve tanısında toksin bakılması ile sorulmaktadır (4 soru /10 yıl). Diğer Clostridium türleri hayal kırıklığı, beklenenden az soruları var.
Corynebacterium diphteriae’nin sorusu bir dünya klasiği. Ya ekzotoksininin faj kontrolünde olduğu yada EF-2 inhibisyonuna neden olması sorulmaktadır. Son yıllarda yeni moda ise Pseudomonas aeruginosa’nın ekzotoksininin de aynı mekanizma ile etkili olmasının sorulması (6 soru /10 yıl).
Gram negatif enterik çomaklar ve non-fermentatif bakteriler her iki TUS’ta bir soru ile karşımızdalar. Bu grup bakteriler ishal etkeni olmaları ve hastane infeksiyonu yapmaları ile hep gündemlerini koruyacaklar. Ancak soruları cevaplayabilmek için oksidaz testi, laktoz testi, hareket testi gibi testler çoğu zaman yeterli olmaktadır. Örneğin ishallerde oksidaz negatif denilince E.coli, Slmonella ve Shigella türleri akla gelmelidir. Devamında laktoz negatif denilince Salmonella veya Shigella; hareketsiz denilince Cevap shigella olmalıdır. Oksidaz pozitif bir ishal etkeninde bahsediliyorsa tavuktan bulaşmışsa Campylobacter, sulardan bulaşmışsa Vibrio türleri akla gelmelidir. Benzer bir şablon non-fermentatifler dede vardır. Oksidaz pozitif denilince Pseudomonas aeruginosa, oksidaz negatif denilince Acinetobacter ve Stenotrophomonas akla gelmelidir.
Solunum yolunun gram negatif çomaklarından Haemophilus sorularını cevaplayabilmek için hala Kanlı agarda üremeyip, çikolatamsı agarda üreme özellikleri yeterlidir. Diğer bir solunum yolu etkeni olan Legionella ise daha popüler bir soru. Klima ve duşlardan bulaşması, immünsupresiflerde etken olması, pnomoni ve ishal birlikteliği olan olgu soruları, kömürlü ve sisteinli agarda üretilebilmeleri ve tedavide betalaktam verilememesi hep sorulacak özellikleridir.
Zoonotik gram negatif çomaklardan Brucella türleri çok sık sorulmamaktadır. Sorulan en önemli soru bir olgu sorusunda kemik iliği kültüründe 5-7 günde üreyen gram negatif kokobasildir. Halbuki son 5 yılda 3 soru sorulan Francisella tularensis bulaşı, en sık görülen klinik şekli ve tedavisi ile yeni popülerimiz. Hayvan kaynaklı gram negatiflerden klasik soru ise kedi köpek ısırığı ile yumuşak doku infeksiyonuna neden olan Pasteurella multocida’dır.
Son 10 yılda dikkat çekici bakterilerden birisi Mycobacterium türleridir. Yaklaşık 10 soru geldi. Sorular genellikle Mycobacterium duvar yapısı, virulansı, patogenezi, çoklu ilaç direnci ve tanısına yönelikti. Bizi hep şaşırttı. Mycobacterium lepra en klasik olgusuyla 2 kere soruldu. Yetmedi. Mycobacterium türlerinin akrabası olan Nocardia’lar sürpriz yaptı 7 kere soruldu. Temel bilgi hem gram hem de EZN ile boyanan dallanan çomaklar olmaları idi.
Spiroketler ara ara karşımıza geldiler. Treponema pallidum gramla boyanmaması, kültürlerde üretilememesi ve tanıda VDRL gibi serolojik testlerin kullanılması ile soruluyor. Borrelialar artropodlarla bulaşması ile bilinse yeterlidir.
Geri kalan bakterilerden Mycoplasmalar duvarları olmadığı için, Chlamydia’lar birçok özelliği ile virüslere benzediği için, Riketsiyalar zorunlu hücre içi olmaları, artropodlarla bulaşmaları ve vaskülite neden olmaları ile TUS klasik sorularıdır.
Anaerop bakteriler ise genellikle tedavideki sorunlar nedeniyle soruluyor. Bir öğrenci gazlı gangrenin tedavisinin penisilin, aktinomikozun tedavisinin oenisilin; diğer anaerobik infeksiyonların empirik tedavisinin (Bacteroides fragilis nedeniyle) ampisilin sulbaktam ve metronidazol olduğunu biliyorsa sorular için yeterlidir.
Bir sonra ki yazıda viroloji ve immünoloji sorularının ipuçlarını incelemek dileği ile…
Prof. Dr. İdris ŞAHİN
Eğitimin kötü olup dersanelere ihtiyaç duyulan sistemlerde dersaneler arası ticari rekabette kaçınılmaz olarak gelinecek nokta şüphe,şaibe, içsel bilgiye erişim, etik ve yasa dışıliktir. Her sınav türü ve döneminde benzer konular toplumu yormaktadır. Özkaya Çözüm başta hukuk olmak üzere tüm eğitim alanlarında köklü düzenlemeler ve dersanelerin kapatılmasıdır. Ali Fethi Yılmaz yazdı 04.03.2019 Tıpta Uzmanlık Sınavı sonrasında ÖSYM’nin soruları ve cevap anahtarını yayımlamadan önce sınav soruları sosyal medyada yer aldı. 24 Şubat 2019 Pazar günü Ankara'da gerçekleşen Tıpta Uzmanlık Sınavı öncesinde soruların Whatsapp gruplarında paylaşıldığı iddia edilirken, TUS sorularının çalındığı tartışmaları gündeme gelmişti.Sınav sorularının çalındığı iddiaları üzerine ÖSYM açıklama yaptı. TUS soruları ve cevap anahtarının çalındığı iddialarının odağındaki TUSDATA isimli dershane de konuyla ilgili açıklama yaptı. TUS’a giren doktorların Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi’ne yaptıkları şikayetler ve söyledikleri, “sınav soruları çalındı mı” sorularını kuvvetlendirdi. Sınava giren bir doktor konuyla ilgili, "Bugün TUS dershanesine gitmeden başarı elde etmek çok zor” dedikten sonra, “Sızıntı iddiasının odağındaki TUS dershanesinin sınav öncesi 50 kişilik özel gizli grup oluşturduğunu ileri sürülüyor. Sınav soruları derece yapmaları için bu özel gruba verildi iddiası var. Bir de yüzde 98 soru tutturma, çıkan tüm sorulara referans spot bilgi paylaşımı sızıntı ihtimalini kuvvetlendiriyor. Binlerce tıp doktorunun emeğinin çalınmasına sessiz kalınmamalı” iddialarında bulunmuştu. Konuyla ilgili sosyal medyada ve farklı mecralarda da iddialar dile getirilmesi üzerine, TUSDATA sınava giren hocalarının soruları ezberledigini ifade etmişti. CİMER’e yapılan şikayete ÖSYM Hukuk Müşavirliği avukat yanıt vermişti. ÖSYM açıklamasında, TUSDATA’nın “soruları ezberledik” şeklindeki açıklamasına yer verdi ve sorular ÖSYM'den iki gün erken açıklandığı için telif hakkı konusunda yasal işlem başlatılacağı ifade edildi. ÖSYM Başkanlığı Hukuk Müşavirliği CİMER’e yapılan şikayete şöyle yanıt vermişti: ÖSYM tarafından gerçekleştirilen sınavlarda, sınavlara giren bazı adaylarca sınav esnasında sorular ezberlenerek (bazen farklı adaylarca sınav esnasında ezberlenen sorular sınavdan sonra bir araya getirilerek) sınav sonrasında facebook, twitter, instagram, whatsapp, youtube gibi sosyal medya platformları üzerinden paylaşılabilmektedir. Orijnaline en yakın şekilde çıkartarak soruları sınav bittikten sonra whatsapp üzerinden paylaştıkları açıkça ifade edilmiştir. Afyon Telif hakkı Başkanlığımıza ait olan sınav soru ve cevaplarının 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa aykırı olarak Başkanlığımızın yazılı izni olmaksızın yayınlanması suç olduğundan sınav sonrasında soruları izinsiz yayınlayan kişiler hakkında suç duyurusunda bulunulmakta ve aynı zamanda erişimin engellenmesi kararı verilmesi, Sulh Ceza Mahkemesi Hakimliğinden talep edilmektedir.ilgili kişi ve kurumlar hakkında gerekli yasal işlemler başlatılmıştır.” 2019-TUS sorularının sızdırıldığı iddiaların merkezinde olan TUSDATA’nın sahibi Uzman Doktor Sami Selçukbiricik’in bağlantıları da dikkat çekiyor. Uz. Dr. Sami Selçuk Biricik, kurucu olmasının yanı sıra, çeşitli illerde yapılan TUSDATA seminerlerine konuşmacı olarak katılıyor ve DUSDATA sitesinde yazarlık yapıyor İstanbul’da İskenderpaşa Cemaati’nin lideri Muhammed Nureddin Coşan’ın vakfettiği “Asfa Eğitim Vakfı" yönetim kurulunda, TUS sorularını sızdırdığı öne sürülen TUSDATA’nın kurucusu Uz.Dr.Sami Selçukbiricik’in adı da geçiyor. Uzm.Dr. Sami Selçukbiricik, Özel Asfa Ferda Koleji Yönetim Kurulu Başkanı olarak görev yaptı. Türkiye geçmişte ÖSYM sınav hırsızlıklarıni geçmişte çok yaşadı. Dün FETÖ’nün yaptığı sınav hırsızlıklarının sonucunda Türkiye hala bedel öderken bugün devlete yerleştirilen başka cemaatler üzerinden yine aynı iddiaların konuşulması “Ne zaman ders alacağız” sorularını da beraberinde getiriyor.Fethi Yılmaz Burhan Odatv.com
YanıtlaSil